Niepokorne 2.0. Kobiety w opozycji lat 80.

5 czerwca 2021 o 11:00 otwieramy wystawę plenerową „Niepokorne 2.0. Kobiety w opozycji lat 80.”!

Ekspozycja powstała w ramach obchodów rocznicy wyborów 4 czerwca 1989.
Zapraszamy na skwer ks. Jana Twardowskiego do 27 czerwca 2021.

W papierowym wydaniu czterotomowej „Encyklopedii Solidarności” znalazło się 480 opozycjonistek (zaledwie 13 procent w stosunku do haseł osobowych). Kobiety tworzyły struktury związkowe w swoich miejscach pracy, pełniły odpowiedzialne funkcje, kontynuowały działalność po wprowadzeniu stanu wojennego. Jednak po 1989 w zasadzie zniknęły z opowieści o „Solidarności”. Dlaczego dziś wciąż znamy tak mało nazwisk kobiet związanych z opozycją demokratyczną? Czym się zajmowały i dlaczego ich zaangażowanie przez wiele lat pozostawało niedocenione? „Niepokorne 2.0. Kobiety w opozycji lat 80.” to kontynuacja ubiegłorocznej wystawy plenerowej „Niepokorne 1976–1989”.

Jak mówi kuratorka wystawy Agnieszka Grzybek: „Ubiegłoroczna wystawa »Niepokorne 1976–1989« opowiadała historię działalności opozycyjnej kobiet od czasów Komitetu Obrony Robotników. Przypomnieliśmy sylwetki m.in. Anieli Steinsbergowej, Anny Walentynowicz, Heleny Łuczywo, Ewy Kulik i Zofii Romaszewskiej. W tym roku pokazujemy bardziej panoramiczny obraz zaangażowania kobiet, ze szczególnym uwzględnieniem okresu po wprowadzeniu stanu wojennego. Skupiliśmy się na bohaterkach działających w innych ośrodkach opozycyjnych niż Warszawa czy Gdańsk, bohaterkach nieznanych i zapomnianych”.

Demokratyczna opozycja i „Solidarność” działały nie tylko w dużych miastach. Inicjatywy oddolne, samoorganizacja, protesty i strajki odbywały się poza Gdańskiem, Wrocławiem czy Warszawą — w Łomży, Olsztynie, Koninie i wielu mniejszych miejscowościach. Przede wszystkim jednak nie organizowali ich i nie uczestniczyli w nich tylko mężczyźni. Wystawę tworzą portrety, wypowiedzi i fotografie, które dokumentują opozycyjne zaangażowanie kobiet. „gdyby nie one, dawny system by nie upadł”. Ekspozycja przypomina o tych zasługach i przywraca pamięć o zbyt często pomijanym wkładzie kobiet w rozwój demokratycznego państwa.

Wiele kobiety zaangażowało się w działalność opozycyjną latem 1980 roku, w czasach gorączki strajkowej, lub wczesną jesienią, po podpisaniu Porozumień Sierpniowych. Tworzyły wtedy komisje zakładowe i były ich przewodniczącymi. Współorganizowały strajki i uczestniczyły w nich. Budowały struktury regionalne. Tworzyły komórki „Solidarności”, budowały samorządną Polskę i głośno mówiły o potrzebie demokratyzacji państwa. Nie przełożyło się to jednak na ich udział we władzach tworzącej się „Solidarności”. Wśród 898 delegatów uczestniczących w I Krajowym Zjeździe Delegatów NSZZ „Solidarność” były zaledwie 64 kobiety (7 procent).

Kobiety angażowały się lokalnie, doradzały, jak założyć związek i jak się zorganizować. Irena Wóycicka jeździła do Żyrardowa pomóc robotnicom fabryki „Stella” założyć związek zawodowy. Halina Seskiewicz była doradczynią „Solidarności” w Łomży, Bożena Mrozinkiewicz Regionu Pojezierze w Giżycku, a mecenas Krystyna Afeltowicz Regionu Mazursko-Warmińskiego. Organizowały zebrania, zapewniały obsługę prawną, współtworzyły uchwały i rezolucje. Uczestniczyły w tworzeniu demokratycznej opozycji, organizowały konspirację i naciskały na władzę. Wystawa „Niepokorne 2.0. Kobiety w opozycji lat 80.” przypomina różne aspekty zaangażowania opozycyjnego kobiet i roli jaką odegrały w drodze do transformacji ustrojowej w Polsce, ale przede wszystkim przywraca tym kobietom twarze i nazwiska.

Kuratorka: Agnieszka Grzybek
Konsultacja historyczna: Bartosz Kaliski
Projekt graficzny: Karolina Sosnowska (Studio UL), Ewa Engler-Herer (Studio UL)
Partner: Fundacja na rzecz Równości i Emancypacji STER

To wydarzenie już minęło.
Sprawdź nadchodzące wydarzenia w dzielnicy Śródmieście lub w kategoriach: wystawa