Film "Kim jest Europa?" w reż. Iana McDonalda
📅 Date:
23 November 2018, Friday
⌚ Start time: 16:00
📌 Place:
Warsaw - Śródmieście dist., Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Anielewicza 6 (
show on the map)
W obrazie składającym się z sześciu części reżyser zabiera nas do Drezna, Bolonii, Bodrum, Tompy na granicy węgiersko-serbskiej i Melilli – hiszpańskiej enklawy na terytorium północnej Afryki, żeby zadać pytanie „Kim jest Europa?”.
Film podsumowujący 3-letni projekt CoHERE, przedstawia krytyczną analizę praktyk społecznych dotyczących dziedzictwa kulturowego i współczesnej europejskiej tożsamości. Projekcja stanowi część konferencji "Who is Europe?".
Po projekcji zapraszamy na dyskusję, w której wezmą udział: Joanna Wawrzyniak, Christopher Whitehead, Susannah Eckersley. Moderator: Cornelius Holtorf.
W filmie eksperymentalnym stworzonym na zamówienie CoHERE Ian McDonald analizuje praktyki dotyczące dziedzictwa kulturowego i konstrukcję współczesnej europejskiej tożsamości. W obrazie, składającym się z sześciu części odpowiadających sześciu projektom badawczym w ramach projektu CoHERE, reżyser zabiera nas do Drezna, Bolonii, Bodrum, Tompy na granicy węgiersko-serbskiej i Melilli – hiszpańskiej enklawy na terytorium północnej Afryki, żeby zadać pytanie „Kim jest Europa?”. Na zakończenie filmu słyszymy dźwięk dzwonów bijących na całym kontynencie w Międzynarodowy Dzień Pokoju.
Część filmu zrealizowana w Dreźnie obrazuje zderzenie przeciwieństw, widoczne w działaniach związanych z zachowaniem dziedzictwa kulturowego w dzisiejszych Niemczech. Nawiązując do stylu cinéma verité McDonald portretuje niemieckich nacjonalistów, starających się wykorzystać obchody upamiętniające rocznicę bombardowania Drezna w 1945 roku dla uprawomocnienia budowy skrajnie nacjonalistycznej tożsamości niemieckiej w roku 2018. Jednak te próby instrumentalizacji rocznicy alianckich nalotów w celu wykucia prawicowej, antyimigranckiej ideologii nie pozostają bez odzewu drezdeńskiej młodzieży – czy to antyfaszystów demonstrujących na ulicach czy też uczennic tańczących na miejskim rynku.
W części filmu poświęconej Bolonii podzielony ekran stanowi strukturalną i narracyjną soczewkę, w której skupiają się pytania dotyczące złożonej natury polityki dziedzictwa kulturowego związanego z jedzeniem i tożsamością w Bolonii – mieście włoskiej północy. Niejednoznaczny związek tradycji z nowoczesnością we włoskim przemyśle żywieniowym uwidacznia się, kiedy reżyser towarzyszy wytwórcom świeżego makaronu, Grazianowi i Grazielli, w ich podróży z małej restauracji w centrum Bolonii do zlokalizowanego na przedmieściach miasta sklepu FICO Eataly World, ochrzczonego przez media „Disneylandem jedzenia”.
Tompę odwiedza reżyser, aby sfilmować barierę ustawioną na granicy serbskiej przez władze węgierskie w celu powstrzymania napływu imigrantów wykorzystujących Serbię jako bramę do Europy Zachodniej. Sugestywne zdjęcia tej odludnej przestrzeni i spotkania z węgierską strażą graniczną są pokazane obok prowokacyjnych świadectw dwóch z coraz większej grupy obywateli niemieckich, którzy zdecydowali się na emigrację na Węgry w następstwie kryzysu uchodźczego i skutków, jakie miał dla niemieckiego społeczeństwa.
W Bordum, popularnym kurorcie turystycznym na południowo-zachodnim wybrzeżu Turcji, powstał kontrowersyjny plan wzniesienia 50-metrowej, szklanej rekonstrukcji Mauzoleum w Halikarnasie, uznanego za jeden z siedmiu cudów świata starożytnego. W filmie Iana McDonalda odwiedzamy wykopaliska archeologiczne z ruinami ogromnego grobowca Mauzolosa i słuchamy sprzecznych opinii architektów, archeologów i lokalnych mieszkańców na temat ambitnego i zuchwałego projektu. Poczucie dumy mieszkańców Bodrum ze swojego dziedzictwa kulturowego ściera się tu z potrzebami przemysłu turystycznego. Obok tych drażliwych kwestii opinie na temat rekonstrukcji mauzoleum odzwierciedlają też spory dotyczące tego, czy jest ono wyrazem hellenistycznej i europejskiej czy też anatolijskiej („karyjskiej”) cywilizacji.
W Melilli, jednym z dwóch hiszpańskich miast usytuowanych w Afryce, setki imigrantów z sąsiedniego Maroka – młodych mężczyzn i chłopców, tzw. Harragasów, ryzykują życie próbując nielegalnie wsiąść na statki zmierzające do wybrzeży Hiszpanii. W mieście, znanym ze swojego bogatego dziedzictwa kulturowego, McDonald spotyka się z tymi młodymi, bezdomnymi migrantami i użycza im swojej kamery i telefonu komórkowego, by skontaktowali się z rodziną, a także by dali upust swojej wściekłości. W refleksyjnej próbie zadośćuczynienia nierównowadze nieodłącznie związanej z „dialogiem” na temat młodych, muzułmańskich mężczyzn emigrujących z Afryki do Europy, McDonald zmusza nas do tego, żebyśmy my, uprzywilejowani widzowie, słuchali, a oni, ignorowani i demonizowani młodzi ludzie, mówili.
"Kim jest Europa?" kończy się obrazem i dźwiękiem dzwonów bijących w Kolonii, Rydze, Warszawie i Northumberland w ramach „Dzwonienia dla pokoju”. Wspierany przez ONZ Międzynarodowy Dzień Pokoju świętuje się w Europie wezwaniem kościołów, ratuszy miejskich, dzwonnic i miejsc pamięci do uderzenia w dzwony „na znak solidarności i pokoju i dla uczczenia wspólnego dziedzictwa kulturowego w Europie”. Inicjatywa podsumowująca pięć części filmu, które w różny sposób portretują praktyki dotyczące dziedzictwa kulturowego - czasem wykorzystywanego, by antagonizować i wykluczać, a innym razem, by łączyć w imię pokoju – pozostawia nas z kluczowym pytaniem: „Kim jest Europa?”.
Dr Ian McDonald jest autorem filmów dokumentalnych, założycielem i dyrektorem Film & Culture Lab, a także dyrektorem Research Centre for Film. Prowadzi zajęcia z praktyki filmowej ze studentami Uniwersytu Newcastle. Jest autorem m.in. wielokrotnie nagradzanego dokumentu „Algorithms” (2012) o młodych, niewidomych szachistach z Indii oraz 4-kanałowej instalacji filmowej „Freedom” (2017), powstałej w odpowiedzi na wizytę dr. Martina Luthera Kinga w Newcastle w 1967 roku prezentowanego w The Great North Museum w Newcastle i Grand Parade Gallery w Brighton.
-------------------------------------------------
Konferencja "Who is Europe?" jest częścią projektu finansowanego przez Komisję Europejską "Critical Heritages: performing and representing identities in Europe – CoHERE".
The project has received funding from the European Union's Horizon 2020 research and innovation programme under grant agreement No 693289.
Wydarzenie zostało objęte patronatem Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018.