Klasyfikacja otyłości. Specyfika otyłości olbrzymiej

Co to jest otyłość i jak się ją klasyfikuje?

Otyłość to przewlekła choroba metaboliczna, charakteryzująca się nadmiernym nagromadzeniem tkanki tłuszczowej w organizmie, co prowadzi do licznych problemów zdrowotnych. Obecnie obowiązująca definicja otyłości wskazuje na jej złożoną etiologię, uwzględniającą wpływ czynników genetycznych, środowiskowych, metabolicznych, hormonalnych i psychologicznych.

Klasyfikacja otyłości opiera się na wskaźniku BMI (Body Mass Index), który jest miarą zależności masy ciała do wzrostu. Zależnie od wartości BMI, wyróżnia się:

• niedowagę – poniżej 18,5;
• prawidłową masę ciała – 18,5–24,9;
• nadwagę – 25 do 29,9;
• otyłość – 30 i więcej.

Pomimo pewnych ograniczeń, takich jak nieprecyzyjne określenie ilości tkanki mięśniowej, wskaźnik BMI pozostaje podstawowym narzędziem do oceny stopnia nadwagi i otyłości.

Inne klasyfikacje otyłości obejmują m.in.:

• postać pierwotną (jej konsekwencją jest dodatni bilans energetyczny) i wtórną (towarzyszy stanom chorobowym);
• gynoidalną (pośladkowo-udową) i brzuszną (androidalną).

Kategorie otyłości według BMI

BMI to wskaźnik, który pozwala ocenić, czy dana osoba cierpi na nadwagę, czy otyłość.

Nadwaga a BMI są ściśle powiązane – osoby z BMI w przedziale 25–29,9 klasyfikowane są jako mające nadwagę. Klasyfikacja według BMI obejmuje kilka kategorii:

• Nadwaga: BMI w przedziale 25–29,9
• Otyłość I stopnia: BMI w przedziale 30–34,9
• Otyłość II stopnia: BMI w przedziale 35–39,9
• Otyłość III stopnia (otyłość olbrzymia): BMI powyżej 40

Im wyższy wskaźnik BMI, tym większe ryzyko powikłań zdrowotnych wynikających z otyłości.

Czym jest otyłość olbrzymia (otyłość III stopnia)?

Otyłość olbrzymia (inaczej skrajna), znana również jako otyłość III stopnia, to zaawansowana forma otyłości, w której BMI wynosi powyżej 40. Jest to stan poważnego zagrożenia dla zdrowia, prowadzący do licznych problemów fizycznych i psychologicznych.

Otyłość olbrzymia znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań (w porównaniu do innych postaci otyłości lub nadwagi) takich jak:

• cukrzyca typu 2 z towarzysząca insulinoopornością,
• choroby sercowo-naczyniowe, np. nadciśnienie tętnicze,
• problemy z układem kostno-stawowym, np. bóle stawów i zwyrodnienia.

Leczenie otyłości olbrzymiej jest wyjątkowo trudne (cięższe niż otyłość I i II. stopnia) i często wymaga multidyscyplinarnego podejścia, obejmującego zarówno interwencje farmakologiczne, jak i chirurgiczne obejmujące operację bariatryczną.

Dlatego w proces leczenia otyłości III stopnia angażuje się nie tylko lekarz od otyłości (obesitolog), ale również kardiolog, endokrynolog, diabetolog, a także ortopeda i chirurg - specjalista operacji bariatrycznych.

Potrzebujesz konsultacji online w kwestii otyłości? Sprawdź dostępność e-wizyty w Med24!

Jakie są główne przyczyny otyłości olbrzymiej?

Otyłość olbrzymia ma złożone przyczyny, które wynikają z kombinacji czynników genetycznych, środowiskowych i behawioralnych. Do głównych jej przyczyn zalicza się:

• czynniki genetyczne, które predysponują do otyłości i są często dziedziczone z pokolenia na pokolenie;
• niewłaściwy styl życia, który obejmuje wysokokaloryczną dietę bogatą w produkty wysokoprzetworzone (tłuszcze trans, cukry proste) oraz brak aktywności fizycznej;
• czynniki psychologiczne i zaburzenia emocjonalne, które w obliczu stresu prowadzą do zajadania emocji i wzrostu masy ciała. Towarzyszy temu niekontrolowane jedzenie, często w godzinach nocnych;
• choroby metaboliczne i/lub hormonalne, np. niedoczynność tarczycy, PCOS, hiperkortyzolemia (wpływają na wystąpienie tzw. otyłości wtórnej, związanej np. z zespołem Cushinga).

Warto wziąć pod uwagę, że pomiędzy zaburzeniami hormonalnymi a otyłością występuje ścisłe powiązanie. Przykładowo - w przypadku otyłości wtórnej to właśnie one mogą odpowiadać za nadprogramowe kilogramy, także w przypadku otyłości olbrzymiej. Oprócz tego genetyka w otyłości olbrzymiej odgrywa istotną rolę, ponieważ ma znaczenie dla występowania nieefektywnego metabolizmu tłuszczu i przemiany materii.

Jakie są zagrożenia zdrowotne związane z otyłością olbrzymią?

Zagrożenia zdrowotne w otyłości olbrzymiej są dalekosiężne. Dotykają praktycznie każdego narządu i układu funkcjonalnego. Wśród oczywistych powikłań wymienia się:

• cukrzycę typu 2, w której nadmiar tkanki tłuszczowej powoduje oporność na insulinę tj. spadek wrażliwości tkanek;
• choroby sercowo-naczyniowe, np. nadciśnienie, miażdżyca;
• zaburzenia oddychania, np. bezdech senny, który nasila problem nadciśnienia;
• problemy kostno-stawowe, np. zwyrodnienie stawów - kolan, bioder, kręgosłupa;
• schorzenia układu pokarmowego, np. stłuszczenie wątroby, kamicę żółciową, choroby przełyku;
• nowotwory, np. raka piersi, jelita grubego i trzustki.

Choroby serca w kontekście otyłości, a także cukrzyca typu 2 i otyłość olbrzymia, są ze sobą ściśle powiązane. Dlaczego? Otyłość III stopnia znacząco zwiększa ryzyko tych schorzeń, które stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia i życia. Z tego powodu leczenie otyłości wymaga zespołowego zaangażowania ze strony obesitologa, kardiologa, endokrynologa i diabetologa. Wymienionych lekarzy specjalistów znajdziesz w Med24 w ramach konsultacji online! Podczas konsultacji może zostać wystawiona recepta elektroniczna na lek, np. Ozempic. Lekarz online ma takie same możliwości jak specjalista, który przyjmuje chorych w przychodni - może wystawić skierowanie na dodatkowe badania, a w razie potrzeby – L4 online.

Mniej oczywistym faktem jest również to, że osoby z otyłością, również postacią olbrzymią mogą zmagać się z przewlekłymi problemami dermatologicznymi, np. zakażeniami grzybiczymi, włókniakami, a także schorzeniami łojotokowymi, a także zaburzeniami miesiączkowania.

Jak leczy się otyłość olbrzymią?

Leczenie otyłości olbrzymiej wymaga kompleksowego, konsekwentnego i zaplanowanego podejścia, obejmującego:

• zmianę stylu życia w zakresie diety, ćwiczeń i innych zwyczajów promujących zdrowie, w czym pomoże psychodietetyk kliniczny;
• farmakoterapię otyłości, która uwzględnia leczenie chorób współistniejących, a także leczenie farmakologiczne otyłości z użyciem, np. analogów GLP-1 pod kontrolą internisty-diabetologa;
• chirurgię bariatryczną, np. wykonanie zabiegu bypassu żołądkowego lub rękawowej resekcji żołądka, a także wszczepienie opaski żołądkowej.

Warto podkreślić, że wykonanie operacji bariatrycznej niesie za sobą ryzyko gorszego wchłaniania witamin i minerałów. W związku z tym zachodzi konieczność ich suplementacji.

Jakie są wyzwania psychologiczne i społeczne dla osób z otyłością olbrzymią?

Otyłość olbrzymia wpływa nie tylko na zdrowie fizyczne, ale również na stan psychiczny i relacje społeczne osób dotkniętych tą chorobą. Psychologia otyłości olbrzymiej wskazuje, że pacjenci często napotykają na liczne wyzwania psychologiczne i społeczne.

Jednym z kluczowych problemów jest stygmatyzacja osób otyłych, które doświadczają dyskryminacji zarówno w życiu codziennym, jak i zawodowym. Takie traktowanie prowadzi do niskiej samooceny, izolacji społecznej oraz może dodatkowo nasilać problemy emocjonalne, utrudniając powrót do zdrowia.

Problemy psychiczne to kolejna istotna kwestia. Nadmierna waga często prowadzi do zaburzeń psychicznych, takich jak depresja, lęki czy kompulsywne objadanie się. W tym kontekście psycholog odgrywa kluczową rolę u pacjentów z otyłością. Dlaczego? Ponieważ wsparcie psychologiczne pomaga złagodzić negatywne skutki tych zaburzeń i wspiera proces leczenia.

Codzienne funkcjonowanie osób z otyłością olbrzymią bywa również utrudnione – proste czynności, jak chodzenie, ubieranie się czy podróżowanie, mogą wymagać pomocy opiekunów lub specjalistycznego sprzętu. Dlatego pomoc psychologiczna jest tutaj nieoceniona, gdyż pomaga radzić sobie z tymi trudnościami emocjonalnymi i poprawia jakość życia pacjentów z otyłością.

Podsumowując, problemy społeczne a otyłość oraz wyzwania psychiczne wymagają zintegrowanego wsparcia, w którym psycholog odgrywa kluczową rolę, pomagając osobom z otyłością olbrzymią przezwyciężyć zarówno problemy emocjonalne, jak i społeczne.