Chciałbyś zbyć udziały w spółce z o.o. jednak nie wiesz jaką formę powinna przybrać wskazana czynność, jak również czy wiąże się ona z dopełnieniem dodatkowych obowiązków wynikających z przepisów prawa lub umowy spółki?
Jeżeli planujesz przeprowadzenie zmian w strukturze właścicielskiej spółki z o.o., planujesz zbycie udziałów w spółce z o.o. ewentualnie zbycie ułamkowej części udziału zapoznaj się z naszymi wskazówkami. Transakcja sprzedaży udziałów w spółce czyli zbycie udziałów w spółce z o.o. nie musi być czynnością skomplikowaną, aczkolwiek czasami negocjacje związane z zawarciem umowy i warunkami na jakich jest zawierana są bardzo czasochłonne i wymagają wsparcia prawnego oraz wsparcia doradcy podatkowego.
W niniejszej publikacji przybliżymy Ci problematykę zbycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, dzięki czemu bez trudu poradzisz sobie z przygotowaniem i przeprowadzeniem wskazanej czynności.
Sposoby zbycia udziałów w spółce z o.o.
Istnieje szereg możliwości w zakresie zbycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Przeniesienie własności udziałów w spółce może przykładowo przybrać formę umowy sprzedaży udziałów, umowę darowizny udziałów, czy też umowę zamiany.
W wyniku zbycia udziałów, ich nabywca wstępuje w stosunek uczestnictwa w spółce z o.o., istniejący pomiędzy dotychczasowym wspólnikiem a spółką z ograniczoną odpowiedzialnością.
Jednakże, w wyniku zbycia udziałów w spółce z o.o. na ich nabywcę nie przechodzą uprawnienia osobiste wspólnika zbywającego udziały. Do tego rodzaju uprawnień zaliczamy przykładowo prawo do powołania członka zarządu spółki lub członków rady nadzorczej. Takie uprawnienia, o ile zostały ustanowione, powinny zostać wskazane w umowie spółki.
Ograniczenia w zbyciu udziałów
Zasadniczo udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością są zbywalne. Jednakże, w pewnych wypadkach mogą występować pewnego rodzaju ograniczenia sprzedaży udziałów lub przeniesienia ich na innej podstawie prawnej na inny podmiot. Co jednak ciekawe, przepisy prawa nie dopuszczają możliwości całkowitego wyłączenia możliwości zbywania udziałów.
Wśród ograniczeń w zbywalności udziałów udziałów w spółce z o.o. wyróżniamy na przykład:
- konieczność uzyskania zgody spółki, której powinien udzielić zarząd spółki;
- konieczność uzyskania zgody wspólników (zgoda spółki, której udziela zgromadzenie wspólników);
- prawo pierwszeństwa nabycia udziałów zastrzeżone w umowie spółki;
- prawo pierwokupu udziałów.
Poniżej przedstawimy Ci najważniejsze informacje dotyczące wskazanych powyżej ograniczeń w zbywalności udziałów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Uzyskanie zgody spółki - sprawdź co o tym mówi umowa spółki
Pierwszym ograniczeniem w zbyciu udziałów w spółce kapitałowej jest konieczność uzyskania zgody spółki na zbycie utworzonych udziałów w jej kapitale zakładowym.
Zgoda taka będzie jednak musiała zostać uzyskana tylko i wyłącznie w sytuacji gdy do umowy spółki zostały wprowadzone postanowienia w tym przedmiocie.
W związku z tym, planując rozporządzenie należącymi do Ciebie udziałami, w pierwszej kolejności powinieneś zapoznać się z umową spółki, w której uczestniczysz.
Jeśli w jej treści znajdzie się postanowienie, zgodnie z którym zbycie udziałów wymaga uzyskania zgody spółki, przed zawarciem umowy zbycia, powinieneś zadbać o uzyskanie stosownego dokumentu.
Zasadniczo zgoda spółki powinna zostać wyrażona w formie uchwały, podjętej przez zarząd spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Jednakże nie ma przeszkód prawnych, aby umowa spółki w tym względzie zawierała odmienne postanowienia.
Uzyskanie zgody wspólników (zgoda zgromadzenia wspólników spółki)
Umowa spółki może na przykład przewidywać, że zgoda na zbycie udziałów w spółce z o.o. powinna zostać wyrażona przez spółkę, ale nie będzie ona udzielana przez zarząd lecz przez wspólników poprzez podjęcie uchwały przez zgromadzenie wspólników.
Zasadniczo uchwała taka powinna zostać podjęta bezwzględną większością głosów przez zgromadzenie wspólników. W tym zakresie jednak umowa spółki również może zawierać szczególne regulacje i wprowadzać na przykład obowiązek podjęcia uchwały jednomyślnie przez wszystkich wspólników spółki lub większością kwalifikowaną.
Prawo pierwszeństwa nabycia udziałów zastrzeżone w umowie spółki
Kolejnym ograniczeniem zbycia udziałów w spółce z o.o. jest prawo pierwszeństwa w nabyciu udziałów zastrzeżone w umowie spółki dla określonych podmiotów. W praktyce najczęściej prawo pierwszeństwa zostaje zastrzeżone dla pozostałych wspólników spółki.
W przypadku zastrzeżenia w umowie spółki prawa pierwszeństwa dla określonego podmiotu, warto także dokładnie uregulować procedurę wykonania prawa przysługującego danym podmiotom, zwłaszcza gdy wspólników jest kilku i nie są oni powiązani więzami np. rodzinnymi.
Zasadniczo jednak, w przypadku zastrzeżenia prawa pierwszeństwa, wspólnik spółki będzie miał możliwość sprzedaży udziałów jedynie na rzecz osób, na rzecz których zostało zastrzeżone wskazane prawo, a inne osoby będą miały możliwość nabycia udziałów dopiero w sytuacji gdy uprawniony z prawa pierwszeństwa nie skorzysta z przysługującego mu prawa.
Prawo pierwokupu
Kolejnym wśród ograniczeń związanych ze zbyciem udziałów w spółce kapitałowej, jaką jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, jest zastrzeżone dla określonego podmiotu prawo pierwokupu udziałów. Prawo to może wynikać z powszechnie obowiązujących przepisów prawa, jak również z treści umowy spółki.
Nieruchomość rolna a prawo pierwokupu
Do ustawowego ograniczenia sprzedaży udziałów w spółce, poprzez ustanowienie prawa pierwokupu, dochodzi przede wszystkim w sytuacji gdy spółka z o.o., której udziały mają zostać zbyte na inny podmiot, jest właścicielem nieruchomości rolnej lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości rolnej.
Ograniczenie to wchodzi jednak w grę jedynie w sytuacji gdy powierzchnia tego rodzaju nieruchomości wynosi minimum 5 hektarów albo gdy spółka dysponuje kilkoma nieruchomościami o rolnym charakterze, których łączna powierzchnia wynosi właśnie taką wartość.
W takiej sytuacji, Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa przysługuje prawo pierwokupu udziałów w spółce. W związku z tym, zbywca udziałów w spółce powinien zawrzeć z ich nabywcą warunkową umowę sprzedaży udziałów, a następnie dokonać zawiadomienia KOWR o zawartej umowie.
W odpowiedzi na wskazane zawiadomienie, Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, może złożyć oświadczenie o wykonania przysługującego mu prawa pierwokupu udziałów w spółce. Termin do wykonania prawa pierwokupu wynosi 2 miesiące od dnia wpływu do Ośrodka zawiadomienia o zawarciu warunkowej umowy sprzedaży udziałów.
Umowa spółki a zastrzeżenie prawa pierwokupu
Prawo pierwokupu może wynikać również z umowy spółki z o.o. W takim wypadku umowa spółki powinna jasno określać podmiot, któremu przysługiwać będzie wykonanie prawa pierwokupu udziałów w spółce, jak również procedurę wykonania przysługującego mu prawa.
Podobnie jak w przypadku zastrzeżenia w Ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego prawa pierwokupu na rzecz Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, również w sytuacji zastrzeżenia tego prawa na rzecz innego podmiotu w umowie spółki, zbywca udziałów powinien zawrzeć warunkową umowę zbycia z potencjalnym nabywcą udziałów.
Umowa taka zawierać powinna warunek, zgodnie z którym stanie się ona skuteczna, o ile podmiot na rzecz którego zastrzeżone zostało prawo pierwokupu, prawa tego nie wykona.
Forma zbycia udziałów
Kodeks spółek handlowych stanowi, że zbycie udziałów powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Niezachowanie przedmiotowej formy skutkować będzie nieważnością umowy zbycia udziałów w spółce z o.o.
Wskazać także należy, że w sytuacji gdy umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością została zawarta przy wykorzystaniu wzorca udostępnionego w systemie teleinformatycznym S24, również umowa zbycia udziałów w spółce z o.o. może zostać zawarta we wskazany sposób.
W takiej sytuacji oświadczenia zbywcy oraz nabywcy udziałów w spółce muszą zostać opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym lub podpisem elektronicznym.
Co jednak istotne, pomimo że przepisy Kodeksu spółek handlowych, wskazują na wymóg zachowania formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi dla umowy zbycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, należy w tym względzie mieć również na uwadze przepisy szczególne.
Przykładowo, w przypadku zbycia udziałów na podstawie umowy darowizny, zastosowanie będą miały przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące tego rodzaju umowy. Zgodnie z nimi oświadczenie darczyńcy - a zatem w przypadku zbycia udziałów w spółce oświadczenie właściciela udziałów - powinno dla swej ważności zostać złożone w formie aktu notarialnego.
Obowiązek zawiadomienia spółki - dokonanie zawiadomienia spółki
Po zawarciu umowy zbycia udziałów w spółce z o.o., koniecznym elementem związanym ze zmianą wspólników spółki, jest zawiadomienie spółki o dokonanej czynności, na podstawie której doszło do zmiany składu osobowego wspólników w określonej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.
Przepisy Kodeksu spółek handlowych wskazują w tym zakresie, że obowiązek zawiadomienia spółki spoczywa na zainteresowanych, którymi w przypadku zawarcia umowy przeniesienia udziałów w spółce będą de facto obie strony zawartej umowy.
Zainteresowani zostali zobowiązani do przedstawienia spółce dowodu zbycia udziałów, w związku z tym powinni oni przedłożyć spółce z o.o. egzemplarz zawartej umowy przeniesienia udziałów na inny podmiot.
Wskazać jednak należy, że w praktyce najczęściej w umowie zbycia udziałów określona zostaje jedna ze stron, która zobowiązana zostaje do zawiadomienia spółki o dokonanym przeniesieniu udziałów w spółce na inny podmiot. Ze względów praktycznym jest to bardzo dobre rozwiązanie, dzięki któremu nie ma wątpliwości która ze stron powinna zadbać o wypełnienie ustawowego obowiązku.
Od kiedy zbycie udziałów jest skuteczne?
Przeniesienie własności udziałów odnosi skutek pomiędzy ich zbywcą i nabywcą od momentu zawarcia umowy, na podstawie której dochodzi do przeniesienia własności udziałów na inny podmiot. Dla skuteczności przejścia udziałów na nowy podmiot nie jest potrzebne zatem zgłoszenie wskazanego faktu spółce, czy też sądowi rejestrowemu.
Jednakże, sytuacja inaczej przedstawia się w odniesieniu do samej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w której doszło do przeniesienia udziałów. W tym wypadku skuteczność przeniesienia udziałów zależy od zawiadomienia spółki przez strony umowy przeniesienia udziałów.
Warto wskazać, że zaniedbanie zawiadomienia spółki niesie za sobą istotne konsekwencje. Mianowicie, do czasu powiadomienia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością o zmianie wspólników, pomimo ważnego zawarcia umowy zbycia udziałów, spółka przyjmuje, że jej wspólnikami są dotychczas występujące w tym charakterze osoby.
Do czasu dokonania zawiadomienia, zbywca udziałów w spółce pozostaje względem spółki w dalszym ciągu jej wspólnikiem. Tym samym, przysługują mu uprawnienia majątkowe i korespondencyjne związane z uczestnictwem w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.
Tym samym, może on uzyskać od spółki dywidendę, jak również brać udział w podejmowaniu znaczących decyzji związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.
Księga udziałów w spółce z o.o.
Kodeks spółek handlowych stanowi, że zarząd spółki jest zobowiązany do prowadzenia księgi udziałów. Księga udziałów powinna być aktualizowana przez zarząd spółki każdorazowo po zmianie składu osobowego w danej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.
Za niedopełnienie obowiązku prowadzenia księgi udziałów zarząd spółki ponosi względem wspólników odpowiedzialność odszkodowawczą. Co więcej, członek zarządu, który dopuszcza do sytuacji, w której księga udziałów nie jest prowadzona przez zarząd, podlega karze grzywny do kwoty 20 tysięcy złotych.
W księdze udziałów powinny zostać umieszczone dane takie jak:
- imię i nazwisko lub nazwa wspólnika;
- adres lub adres do doręczeń elektronicznych wspólnika;
- liczba i wartość nominalna posiadanych przez wspólnika udziałów;
- informacja o ustanowieniu zastawu lub użytkowania udziałów i wykonywaniu prawa głosu przez zastawnika lub użytkownika;
- wszelkie zmiany, które dotyczą osób, będących wspólnikami spółki i posiadanych przez nich udziałów.
Zgłoszenie zbycia udziałów w Krajowym Rejestrze Sądowym
Każdorazowo po zaktualizowaniu wpisów w księdze udziałów, zarząd jest również zobowiązany do sporządzenia na jej podstawie listy wspólników, którą musi przedłożyć do sądu rejestrowego. Lista taka powinna zostać podpisana przez wszystkie osoby wchodzące w skład zarządu spółki, niezależnie od zasad reprezentacji obowiązujących w danym podmiocie.
Należy również wskazać, że w sytuacji gdy umowa zbycia udziałów została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym S24, również przy wykorzystaniu wzorca udostępnionego w systemie powinna zostać sporządzona lista wspólników.
Co więcej, oprócz samego przedłożenia listy wspólników do akt rejestrowych spółki, najczęściej konieczne będzie także dokonanie zmian we wpisie w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego dla danej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, wniosek o wpis w Krajowym Rejestrze Sądowym powinien zostać złożony w terminie 7 dni od dnia zawarcia umowy sprzedaży udziałów w spółce lub innej umowy na podstawie, której nastąpiła zmiana wspólników w spółce.
Wskazać jednak należy, że w Krajowym Rejestrze Sądowym ujawnieni są jedynie wspólnicy spółki z o.o., którzy posiadają co najmniej 10 procent wszystkich udziałów w spółce. Wobec tego jeśli udziały zostały zbyte przez wspólnika spółki, który nie był ujawniony w Rejestrze, nie będzie również potrzeby składania wniosku o aktualizację wpisu do sądu rejestrowego.
Każdorazowo jednak, do akt rejestrowych spółki powinna zostać przedłożona lista wspólników danej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W sytuacji gdy konieczna jest aktualizacja danych zawartych we wpisie w Rejestrze, tj. wykreślenie dotychczas figurującego tam wspólnika i wpisanie na jego miejsce nowej osoby, lista wspólników powinna zostawić załącznik do składanego wniosku do sądu rejestrowego.
Zgłoszenie do CRBR
Oprócz konieczności zgłoszenia zbycia udziałów w Krajowym Rejestrze Sądowym, konieczne może także okazać się zgłoszenie przedmiotowego faktu w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych.
Do CRBR w odniesieniu do spółek z o.o. zgłaszani są wspólnicy, którzy posiadają więcej niż 25 % udziałów w kapitale zakładowym spółki. W związku z tym, jeśli w wyniku przeniesienia udziałów zbywca utraci posiadane ponad 25 % udziałów w kapitale zakładowym spółki lub nabywca uzyska taką wartość, konieczne będzie dokonanie zmian w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych.
Zbycie udziałów a obowiązek zapłaty podatku
Rozważając kwestie podatkowe, związane ze zbyciem udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, należy wziąć pod uwagę przede wszystkim obowiązek w podatku dochodowym oraz podatku od czynności cywilnoprawnych.
Podatek dochodowy
Zbycie udziałów w pewnych okolicznościach wiąże się z obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego. Sytuacja taka nastąpi gdy zbywca udziałów dokonuje sprzedaży udziałów w spółce, w wyniku której uzyska dochód. Podstawą obliczenia wymiaru podatku dochodowego jest w takim wypadku cena umowy sprzedaży udziałów pomniejszona o podatkowy koszt nabycia tych udziałów.
Jeśli jednak dojdzie do kontroli podatkowej i w jej wyniku cena sprzedaży udziałów zostanie uznana za nierynkową, organ podatkowy ma możliwość określenia na podstawie opinii biegłego wartości przychodu z transakcji sprzedaży udziałów.
Podatek od czynności cywilnoprawnych
Wskazać należy, że w przypadku zakupu udziałów w spółce występuje obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. W celu odprowadzenia należnego podatku, kupujący powinien w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy sprzedaży udziałów złożyć w Urzędzie Skarbowym deklarację PCC-3 a także we wskazanym terminie dokonać zapłaty podatku.
Oferta Kancelarii
Nie wiesz, czy sporządzona przez Ciebie umowa sprzedaży udziałów zawiera wszystkie wymagane prawem oświadczenia i chciałbyś ją skonsultować? A może potrzebujesz pomocy w negocjacjach w zakresie sprzedaży udziałów lub rozważasz różne sposoby zbycia udziałów?
Zapraszamy do kontaktu pod numerem (+48) 511 090 050.
Zapraszamy do zapoznania się z Kancelarii Bogdan Chudoba w tym zakresie oraz z naszą ofertę usług świadczonych online na naszej Platformie Obsługi Prawnej i Podatkowej Online.