Kierowcy każdego dnia mają do czynienia z różnymi sytuacjami drogowymi, które wymagają znajomości przepisów ruchu drogowego. Jednym z częściej zadawanych pytań jest: Czy na parkingu obowiązuje zasada prawej ręki? Kto ma pierwszeństwo? To zagadnienie z pozoru proste, w rzeczywistości budzi wiele wątpliwości, szczególnie że układ parkingów często nie przypomina klasycznej infrastruktury drogowej. Ruch na parkingu może być bowiem regulowany znakami, organizacją przestrzenną, a niekiedy... nie jest regulowany wcale. W takiej sytuacji kierowcy muszą sięgnąć do ogólnych zasad Kodeksu drogowego.
Czym z prawnego punktu widzenia jest parking?
Zacznijmy od podstaw. W polskim prawie pojęcie parkingu nie zostało zdefiniowane jednoznacznie jako osobna kategoria drogi. Najczęściej jest on traktowany jako część drogi wewnętrznej lub publicznej przestrzeni przeznaczonej do postoju pojazdów. W niektórych przypadkach parking może również należeć do strefy zamieszkania lub strefy ruchu – a to oznacza, że obowiązują tam pełne przepisy ruchu drogowego. Zdarza się również, że parking jest terenem prywatnym, na przykład należącym do centrum handlowego czy osiedla mieszkaniowego. Wtedy jego właściciel może określić własne zasady organizacji ruchu, ale tylko pod warunkiem ich jednoznacznego oznakowania. Jeśli takiego oznakowania nie ma, kierowcy powinni kierować się zasadami ogólnymi wynikającymi z kodeksu drogowego.
Czy na parkingu obowiązuje zasada prawej ręki? Kto ma pierwszeństwo?
Jeśli parking nie jest wyraźnie oznakowany i nie wprowadzono tam innej organizacji ruchu, wówczas obowiązuje zasada prawej ręki. Oznacza to, że na skrzyżowaniach alejek parkingowych kierowca powinien ustąpić pierwszeństwa pojazdowi nadjeżdżającemu z jego prawej strony. Zasada ta działa analogicznie jak na drogach równorzędnych. W praktyce oznacza to, że jeżeli poruszamy się po alejce i z naszej prawej strony nadjeżdża inny pojazd, jesteśmy zobowiązani ustąpić mu pierwszeństwa, o ile znaki nie wskazują inaczej.
Problem pojawia się w sytuacjach, gdy kierowcy nie są świadomi obowiązywania tej zasady lub uznają, że zasada prawej ręki dotyczy wyłącznie klasycznych skrzyżowań drogowych. Tymczasem w przypadku większości nieskomplikowanych parkingów, szczególnie tych znajdujących się na osiedlach mieszkaniowych lub w obrębie budynków publicznych, reguła ta znajduje zastosowanie i jej złamanie może być uznane za wykroczenie. Dodatkowo należy pamiętać, że nieznajomość przepisów nie zwalnia z ich przestrzegania, a w razie kolizji to właśnie brak ustąpienia pierwszeństwa zgodnie z zasadą prawej ręki może być decydujący przy ustalaniu winy.
Znaki drogowe i oznakowanie poziome – co ma nadrzędne znaczenie?
Warto podkreślić, że zasada prawej ręki obowiązuje tylko w sytuacjach, gdy nie wprowadzono innej organizacji ruchu. Jeśli na parkingu pojawiają się znaki drogowe, zarówno pionowe, jak i poziome, to właśnie one są nadrzędne względem ogólnych zasad kodeksu drogowego. Najczęściej spotykane oznaczenia to znak ustąp pierwszeństwa, droga z pierwszeństwem przejazdu czy znak zakazu wjazdu. Na większych parkingach, szczególnie przy centrach handlowych czy biurowcach, coraz częściej stosuje się jednokierunkową organizację ruchu, co znacząco upraszcza manewrowanie i ogranicza ryzyko kolizji. W takich miejscach kierowcy powinni bezwzględnie stosować się do oznakowania, nawet jeśli pozornie sprzeciwia się ono intuicji związanej z zasadą prawej ręki.
Kto ma pierwszeństwo – samochód wyjeżdżający z miejsca parkingowego czy jadący alejką?
To jeden z najczęstszych problemów praktycznych i jedna z najczęstszych przyczyn drobnych stłuczek. Kierowcy wyjeżdżający z miejsca postojowego często wychodzą z założenia, że są już „na drodze” i mają pierwszeństwo. Niestety, jest to błąd. Pojazd wyjeżdżający z miejsca postojowego zawsze włącza się do ruchu i musi ustąpić pierwszeństwa wszystkim, którzy już się w nim znajdują, bez względu na to, z której strony nadjeżdżają. Oznacza to, że kierowca jadący alejką parkingową ma pierwszeństwo przed tym, który dopiero opuszcza miejsce postojowe. Analogicznie działa to w przypadku włączania się do ruchu z drogi wewnętrznej na drogę publiczną – także tutaj obowiązuje zasada ustąpienia pierwszeństwa wszystkim uczestnikom.
Parking to miejsce, gdzie trzeba zachować szczególną ostrożność
Niezależnie od obowiązujących przepisów i zasad pierwszeństwa, każdemu kierowcy przypomina się o konieczności zachowania szczególnej ostrożności podczas poruszania się po parkingu. Parkingi to miejsca, gdzie często poruszają się piesi, dzieci, osoby z ograniczoną mobilnością, a także rowerzyści i wózki sklepowe. W dodatku manewrowanie odbywa się na ograniczonej przestrzeni, przy ograniczonej widoczności, a często także w obecności innych przeszkód, jak słupy, krawężniki czy nieoznakowane zakręty.
Kierowca na parkingu powinien więc poruszać się z prędkością bezpieczną, często dużo niższą niż ta dopuszczalna, oraz unikać gwałtownych manewrów. Lusterka, czujniki cofania, a nawet kamera cofania to przydatne narzędzia, ale nie zastępują one zdrowego rozsądku i rozwagi. Szczególną uwagę należy zwrócić na dzieci, które mogą niespodziewanie wybiec zza zaparkowanych samochodów.
