80-LECIE (OD)BUDOWY STAREJ? NOWEJ? WARSZAWY-cz. 1 Budowa Trasy W- Z i Mariensztatu

3 stycznia 1945 r., a więc jeszcze przed zajęciem Warszawy przez Armię Czerwoną, Krajowa Rada Narodowa wydała decyzję o odbudowie miasta i przywróceniu mu funkcji stolicy Polski. Podobnie jak inne decyzje nowych władz komunistycznych, miała ona charakter polityczny i była podjęta pod naciskiem Stalina.

Warszawa po II wojnie światowej była morzem ruin. Prawdziwa zagłada miasta nastąpiła jednak tuż przed jego opuszczeniem przez Niemców w styczniu 1945 r. – zgodnie z życzeniem Hitlera, jako ognisko oporu i symbol polskiej państwowości, Warszawa została przez nich planowo, metodycznie zburzona i spalona. W sumie w lewobrzeżnej części miasta straty wyniosły około 85% zabudowy (w prawobrzeżnej i lewobrzeżnej łącznie – 75%). Wobec takiej skali zniszczeń perspektywa odbudowy wydawała się czymś nieprawdopodobnym. Pojawiły się nawet teorie o przeniesieniu stolicy do Łodzi, gdzie w początku 1945 r. ulokowano wiele instytucji kulturalnych. Pośród rozważanych możliwości był powrót stolicy do Krakowa, a nawet pozostawienie ruin Warszawy jako pomnika i wybudowanie zupełnie nowego miasta w okolicy Góry Kalwarii.

Pierwszy powojenny prezydent stolicy, Marian Spychalski, z wykształcenia architekt, już 22 stycznia 1945 r. powołał Biuro Organizacji Odbudowy Warszawy, od 14 lutego przemianowane na Biuro Odbudowy Stolicy. Wraz z utworzeniem BOS rozpoczęła się realizacja jednego z najbardziej ambitnych projektów w dziejach urbanistyki. Nikt wcześniej nie próbował odbudowywać miasta o takiej skali zniszczenia. Z pewnością najbardziej kontrowersyjnym aspektem odbudowy Warszawy jest tzw. dekret Bieruta z 26 października 1945 r., czyli dokument, na podstawie którego na własność gminy m.st. Warszawy przeszły wszelkie grunty w przedwojennych granicach miasta. Dekret w założeniach miał ułatwić odbudowę stolicy, zwłaszcza dzielnic całkowicie zniszczonych. Był powszechnie krytykowany już w momencie ogłoszenia. Jednocześnie wielu historyków, urbanistów, a nawet prawników zajmujących się obecnie reprywatyzacją podkreśla, że bez dekretu warszawskiego odbudowa stolicy w ogóle nie byłaby możliwa.

Zapraszam więc na spacer po fragmencie starej? nowej? Warszawy odrodzonej, jak Fenix z popiołów, w latach 40. XX w.

Spotykamy się 24 maja 2025 r. o godz. 11.00 pod kolumną Zygmunta na Placu Zamkowym
Spacer biletowany - cena biletu 15 zł
Ela Laszczka

To wydarzenie już minęło.
Sprawdź nadchodzące wydarzenia w dzielnicy Śródmieście lub w kategoriach: spacer