Przekłady współczesności: Granice władzy: «Antygona» Sofoklesa i Hertmansa

Spotkanie z Jackiem Kaduczakiem i Jerzym Kochem poprowadzi Małgorzata Słabicka-Turpeinen.

Punktem wyjściach do rozmowy w ramach kolejnego spotkania z cyklu Przekłady współczesności będą Antygona Sofoklesa w przekładzie Jacka Kaduczaka oraz Antygona w Molenbeek Stefana Hertmansa w przekładzie Jerzego Kocha.

Co stanowi o ponadczasowości przesłania antycznych tragedii? Jak można je interpretować w kontekście współczesnych społeczeństw i ich norm etycznych? Co sprawia, że współcześni twórcy tak chętnie sięgają po motywy klasyczne? Dlaczego tak istotne jest tworzenie nowych przekładów klasyki? Przed jakimi szczególnymi wyzwaniami stają tłumacze, pracując nad takimi treściami?

Antygona Sofoklesa to jedno z najważniejszych dzieł klasycznej tragedii greckiej o ponadczasowej wymowie. Jej istotą jest konflikt pomiędzy jednostką a władzą, prawem boskim a prawem ludzkim, lojalnością wobec rodziny a obowiązkiem wobec państwa. Złamanie zakazu Kreona, pochówek brata uznanego za złoczyńcę, definiuje losy Antygony i prowadzi do jej samobójczej śmierci, a jej historia stawia wyzwanie normom społecznym i moralnym. Premierę sztuki w nowym przekładzie Jacka Kaduczaka i nowatorskiej interpretacji reżyserskiej Błażeja Peszka zaplanowano w pierwszych dniach września 2025 roku na scenie Teatru im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim.

Premiera Antygony w Molenbeek Stefana Hertmansa w przekładzie Jerzego Kocha i w reżyserii Anny Smolar odbyła się w kwietniu 2024 roku na deskach małej sceny Teatru Dramatycznego im. Gustawa Holoubka w Warszawie. Poprzedziły ją performatywne czytania na poznańskim festiwalu Malta (2018) oraz w warszawskim Nowym Teatrze (2019). Belgijski pisarz sięga w tej sztuce po klasyczny archetyp Antygony i osadza go we współczesnej scenerii Molenbeek, biednej dzielnicy Brukseli, zwanej „małym Marokiem”. Tytułową bohaterką jest Nouria, Belgijka arabskiego pochodzenia, uzdolniona studentka prawa, mierząca się z ukrytymi mechanizmami usankcjonowanej przepisami przemocy, która odmawia jednostce jej podstawowych praw. Nouria próbuje odebrać z kostnicy ciało swojego brata. Dla niej to członek rodziny, ukochany brat, osoba, z którą spędziła całe dzieciństwo – dla miejscowych władz to sprawca zamachu bombowego. Jak u Sofoklesa, bohaterka walczy o prawo do pochówku i do własnej żałoby.