Indeks słów zakazanych: Gender

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie oraz Instytut Kultury Polskiej UW zapraszają na pierwsze spotkanie w cyklu „Indeks słów zakazanych" poświęcone pojęciu gender.

Zwyciężając w plebiscycie internetowym, potwierdzonym następnie głosami kapituły profesorów językoznawstwa, gender stało się słowem 2013 roku. Komentując tę decyzję, jurorzy zwracali uwagę, że pojęcie to na trwałe zapisało się w „idiolektalnym repertuarze leksykalnym” Polaków, reprezentujących bardzo różne środowiska. Profesorowie wskazywali jednocześnie na jego „rozmytą semantykę” oraz „bardzo wyraziste dwubiegunowe nacechowanie aksjologiczne”.

Tej ambiwalencji nie podzielili jednak biskupi katoliccy, którzy zwieńczyli rok 2013 listem pasterskim, wygłoszonym w kościołach w całej Polsce 29 grudnia. Przekonywali w nim, że „ideologia gender stanowi efekt trwających od dziesięcioleci przemian ideowo kulturowych, […] promuje zasady całkowicie sprzeczne z rzeczywistością i integralnym pojmowaniem natury człowieka”. Dwa lata później takie stanowisko Kościoła utrwalił papież Franciszek, ostrzegając, że na całym świecie „istnieje prawdziwa kolonizacja ideologiczna. Jedną z nich – mówię to jasno z imienia i nazwiska – jest gender!”

Językoznawcy zdiagnozowali zatem społeczny uzus, będący – między innymi – wynikiem nasilonej w ostatnich latach aktywności retorycznej kościoła i środowisk konserwatywnych na rzecz uczynienia z tego słowa uniwersalnego wytrycha do wskazywania zła we współczesnym świecie. W naszym kraju zbiegło się to z rozwojem gender studies jako kierunku studiów i badań akademickich, a także z aktywnością Unii Europejskiej i organizacji pozarządowych na rzecz wdrożenia w Polsce zasady gender mainstreaming.

W wyniku tego słowo gender zyskało z jednej strony konotacje technokratyczne, a z drugiej – populistyczne. Czy można jeszcze w tych warunkach przywrócić temu pojęciu konsensus znaczeniowy i moc opisu rzeczywistości? Czy afirmatywne posługiwanie się nim świadczy o klasowej dystynkcji, a negujące – o niezgodzie na zachodzące w społeczeństwach Zachodu przemiany kulturowe? Czy pozycja niezaangażowanego, pozornie obiektywnego i zewnętrznego obserwatora dyskursu wokół pojęcia gender – którą zajmuje część intelektualistów i obserwatorów życia publicznego – jest neutralna światopoglądowo?

To wydarzenie już minęło.
Sprawdź nadchodzące wydarzenia w dzielnicy Śródmieście lub w kategoriach: spotkanie