Indeks słów zakazanych: Pluralizm

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie i Instytut Kultury Polskiej UW zapraszają na drugie spotkanie w cyklu „Indeks słów zakazanych”, rozmówcami Pawła Dobrosielskiego będą Tomasz Rowiński i Weronika Szczawińska.

W ciągu ostatniego roku pluralizm był w polskiej debacie publicznej odmieniany przez wszystkie możliwe przypadki. Słownik Języka Polskiego PWN podaje trzy definicje tego słowa – potoczną, polityczną i filozoficzną. Ta ostatnia związana jest z naturą poznania, dopuszczając współistnienie niezależnych od siebie perspektyw, ta pierwsza – konotuje wielość i różnorodność. Wedle znaczenia politycznego pluralizm oznacza zaś „demokratyczną zasadę ustrojową gwarantującą różnym grupom społecznym i politycznym prawo wyrażania swych interesów oraz udział w sprawowaniu władzy”.

Na czym jednak polegać ma ta gwarancja? Według jakich kryteriów ma zostać zapewnione prawo do wyrażania interesów? Kto powinien o tym decydować, a kto z kolei nie zasługuje na pluralistyczną inkluzywność? Czy „pluralistyczny” podział na zwalczające się wrogie obozy nie doprowadzi w konsekwencji do atrofii debaty publicznej, do przedkładania efektownej kłótni nad wspólne rozwiązywanie konkretnych problemów? Jak radzić sobie z aktami mowy nieakceptowalnymi w demokratycznym społeczeństwie – mową nienawiści, wezwaniami do obalenia legalnego ustroju, dyskryminacją ze względu na pochodzenie etniczne, płeć, wyznawaną religię, itd.?
W 2012 roku prof. Andrzej Zybertowicz pisał, że pluralizm jest formą ochrony jedności społecznej za pomocą dbałości o prawa poszczególnego człowieka. Wolność do publicznego okazywania różnorodności ma – wedle socjologa – bronić godności jednostki. Jednak pluralizm nie może być jednocześnie pozorny, nie może polegać na szumie informacyjnym, nieproporcjonalnie odwzorowującym rzeczywistą mnogość społecznych potrzeb, interesów i tradycji – jałowy pluralizm prowadzić ma bowiem do wykluczenia.

Czy jesteśmy w stanie osiągnąć postulowany przez Zybertowicza minimalny konsensus co do znaczenia tego pojęcia? Co to znaczy, że wartości w przestrzeni publicznej powinny być odwzorowane proporcjonalnie? Czy pluralizm dotyczy jedynie treści czy to pojęcie powinno się również rozciągać na formy organizacji instytucjonalnej?

Stephen Holmes, amerykański teoretyk prawa, twierdził, że zrównoważenie rywalizujących ze sobą grup interesów może przynieść dobre owoce w postaci wspólnego dobra tylko w przypadku, kiedy władza norm jest władzą przechylającą szalę. O tym, czy chcemy – i czy jesteśmy w stanie – wypracować takie normy, Paweł Dobrosielski będzie rozmawiał podczas drugiego spotkania z cyklu „Indeks Słów Zakazanych”.

To wydarzenie już minęło.
Sprawdź nadchodzące wydarzenia w dzielnicy Śródmieście lub w kategoriach: spotkanie