Film "Kim jest Europa?" w reż. Iana McDonalda

W obrazie składającym się z sześciu części reżyser zabiera nas do Drezna, Bolonii, Bodrum, Tompy na granicy węgiersko-serbskiej i Melilli – hiszpańskiej enklawy na terytorium północnej Afryki, żeby zadać pytanie „Kim jest Europa?”.

Film podsumowujący 3-letni projekt CoHERE, przedstawia krytyczną analizę praktyk społecznych dotyczących dziedzictwa kulturowego i współczesnej europejskiej tożsamości. Projekcja stanowi część konferencji "Who is Europe?".

Po projekcji zapraszamy na dyskusję, w której wezmą udział: Joanna Wawrzyniak, Christopher Whitehead, Susannah Eckersley. Moderator: Cornelius Holtorf.

W filmie eksperymentalnym stworzonym na zamówienie CoHERE Ian McDonald analizuje praktyki dotyczące dziedzictwa kulturowego i konstrukcję współczesnej europejskiej tożsamości. W obrazie, składającym się z sześciu części odpowiadających sześciu projektom badawczym w ramach projektu CoHERE, reżyser zabiera nas do Drezna, Bolonii, Bodrum, Tompy na granicy węgiersko-serbskiej i Melilli – hiszpańskiej enklawy na terytorium północnej Afryki, żeby zadać pytanie „Kim jest Europa?”. Na zakończenie filmu słyszymy dźwięk dzwonów bijących na całym kontynencie w Międzynarodowy Dzień Pokoju.

Część filmu zrealizowana w Dreźnie obrazuje zderzenie przeciwieństw, widoczne w działaniach związanych z zachowaniem dziedzictwa kulturowego w dzisiejszych Niemczech. Nawiązując do stylu cinéma verité McDonald portretuje niemieckich nacjonalistów, starających się wykorzystać obchody upamiętniające rocznicę bombardowania Drezna w 1945 roku dla uprawomocnienia budowy skrajnie nacjonalistycznej tożsamości niemieckiej w roku 2018. Jednak te próby instrumentalizacji rocznicy alianckich nalotów w celu wykucia prawicowej, antyimigranckiej ideologii nie pozostają bez odzewu drezdeńskiej młodzieży – czy to antyfaszystów demonstrujących na ulicach czy też uczennic tańczących na miejskim rynku.

W części filmu poświęconej Bolonii podzielony ekran stanowi strukturalną i narracyjną soczewkę, w której skupiają się pytania dotyczące złożonej natury polityki dziedzictwa kulturowego związanego z jedzeniem i tożsamością w Bolonii – mieście włoskiej północy. Niejednoznaczny związek tradycji z nowoczesnością we włoskim przemyśle żywieniowym uwidacznia się, kiedy reżyser towarzyszy wytwórcom świeżego makaronu, Grazianowi i Grazielli, w ich podróży z małej restauracji w centrum Bolonii do zlokalizowanego na przedmieściach miasta sklepu FICO Eataly World, ochrzczonego przez media „Disneylandem jedzenia”.

Tompę odwiedza reżyser, aby sfilmować barierę ustawioną na granicy serbskiej przez władze węgierskie w celu powstrzymania napływu imigrantów wykorzystujących Serbię jako bramę do Europy Zachodniej. Sugestywne zdjęcia tej odludnej przestrzeni i spotkania z węgierską strażą graniczną są pokazane obok prowokacyjnych świadectw dwóch z coraz większej grupy obywateli niemieckich, którzy zdecydowali się na emigrację na Węgry w następstwie kryzysu uchodźczego i skutków, jakie miał dla niemieckiego społeczeństwa.

W Bordum, popularnym kurorcie turystycznym na południowo-zachodnim wybrzeżu Turcji, powstał kontrowersyjny plan wzniesienia 50-metrowej, szklanej rekonstrukcji Mauzoleum w Halikarnasie, uznanego za jeden z siedmiu cudów świata starożytnego. W filmie Iana McDonalda odwiedzamy wykopaliska archeologiczne z ruinami ogromnego grobowca Mauzolosa i słuchamy sprzecznych opinii architektów, archeologów i lokalnych mieszkańców na temat ambitnego i zuchwałego projektu. Poczucie dumy mieszkańców Bodrum ze swojego dziedzictwa kulturowego ściera się tu z potrzebami przemysłu turystycznego. Obok tych drażliwych kwestii opinie na temat rekonstrukcji mauzoleum odzwierciedlają też spory dotyczące tego, czy jest ono wyrazem hellenistycznej i europejskiej czy też anatolijskiej („karyjskiej”) cywilizacji.

W Melilli, jednym z dwóch hiszpańskich miast usytuowanych w Afryce, setki imigrantów z sąsiedniego Maroka – młodych mężczyzn i chłopców, tzw. Harragasów, ryzykują życie próbując nielegalnie wsiąść na statki zmierzające do wybrzeży Hiszpanii. W mieście, znanym ze swojego bogatego dziedzictwa kulturowego, McDonald spotyka się z tymi młodymi, bezdomnymi migrantami i użycza im swojej kamery i telefonu komórkowego, by skontaktowali się z rodziną, a także by dali upust swojej wściekłości. W refleksyjnej próbie zadośćuczynienia nierównowadze nieodłącznie związanej z „dialogiem” na temat młodych, muzułmańskich mężczyzn emigrujących z Afryki do Europy, McDonald zmusza nas do tego, żebyśmy my, uprzywilejowani widzowie, słuchali, a oni, ignorowani i demonizowani młodzi ludzie, mówili.

"Kim jest Europa?" kończy się obrazem i dźwiękiem dzwonów bijących w Kolonii, Rydze, Warszawie i Northumberland w ramach „Dzwonienia dla pokoju”. Wspierany przez ONZ Międzynarodowy Dzień Pokoju świętuje się w Europie wezwaniem kościołów, ratuszy miejskich, dzwonnic i miejsc pamięci do uderzenia w dzwony „na znak solidarności i pokoju i dla uczczenia wspólnego dziedzictwa kulturowego w Europie”. Inicjatywa podsumowująca pięć części filmu, które w różny sposób portretują praktyki dotyczące dziedzictwa kulturowego - czasem wykorzystywanego, by antagonizować i wykluczać, a innym razem, by łączyć w imię pokoju – pozostawia nas z kluczowym pytaniem: „Kim jest Europa?”.

Dr Ian McDonald jest autorem filmów dokumentalnych, założycielem i dyrektorem Film & Culture Lab, a także dyrektorem Research Centre for Film. Prowadzi zajęcia z praktyki filmowej ze studentami Uniwersytu Newcastle. Jest autorem m.in. wielokrotnie nagradzanego dokumentu „Algorithms” (2012) o młodych, niewidomych szachistach z Indii oraz 4-kanałowej instalacji filmowej „Freedom” (2017), powstałej w odpowiedzi na wizytę dr. Martina Luthera Kinga w Newcastle w 1967 roku prezentowanego w The Great North Museum w Newcastle i Grand Parade Gallery w Brighton.

-------------------------------------------------
Konferencja "Who is Europe?" jest częścią projektu finansowanego przez Komisję Europejską "Critical Heritages: performing and representing identities in Europe – CoHERE".
The project has received funding from the European Union's Horizon 2020 research and innovation programme under grant agreement No 693289.
Wydarzenie zostało objęte patronatem Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018.

To wydarzenie już minęło.
Sprawdź nadchodzące wydarzenia w dzielnicy Śródmieście lub w kategoriach: film spotkanie po angielsku