Kanon. Wykład towarzyszący wystawie „Co po Cybisie?”

Kanon to artystyczny wzorzec określający reguły tworzenia, jak i odbioru dzieł sztuki. Opisuje to, co właściwe i dopuszczalne, co mieści się w ogólnie przyjętych ramach. Ramy te nie mają jednak zazwyczaj charakteru arbitralnego — nie zostały skonstruowane wedle czyjegoś widzimisię . Na ogół uznaje się, że mają pochodzenie historyczne. Wynikają z pewnej ciągłości czasowego następstwa, z linii wpływów, które kształtują teraźniejszość. Historia staje się w ten sposób bramą prowadzącą do tego, co naturalne, spontaniczne, oczywiste. Tego, co wchodzi w obręb kanonu nie sposób odrzucić — wyrasta ono z czasu, niczym roślina z ziemi. Czy jednak z tą nieustępliwością wpływu należy się zgodzić? Osiemnastowieczny spór starożytników z nowożytnikami uświadomił artystom, że być współczesnym to czasem być niewiernym temu, co minione. Immanuel Kant podkreślał rolę geniusza zdolnego wytworzyć własne reguły postępowania, wolnego od odgórnie przyjętych wzorców sztuki oraz mechanicznych powtórzeń. Awangarda artystyczna XX wieku nauczyła nas, że zerwanie z tradycją otwiera na to, co nowe. Przynajmniej od czasów Nietzschego wiemy, że niewczesność, anachronia to stanowiska obserwacyjne, z których widać dalej i więcej. Jak jednak opisać tę dialektykę ciągłości i zerwania? Lęk przed minionym i oczekiwanie nowego mieszczą się w tym samym horyzoncie. Zerwać z kanonem to w pewnym sensie wyjść poza czas, a przynajmniej zerwać z wizją czasowego następstwa. Bieg dziejów sztuki nie ma jednego kierunku, lecz bezustannie meandruje, a czasem nawet przyzwala na przeskok, albo przetrwanie tego, co minione w ukrytej postaci. Destylat historii jako układ wzorców i wartości nie unosi się wcale nad naszymi głowami. Albo go sami stworzymy i utrwalimy, albo będziemy z nim walczyć. Zarówno wiara w jego istnienie oraz bunt przeciwko niemu sprawiają, że możemy samych siebie określić. Wydaje się, że właśnie to pozostaje niezmienne, pytanie: kim my jesteśmy dziś w odniesieniu do pamięci o tym, co minione? Czym jest prze-życie pewnych form, kształtów, tematów zasiedlających sferę zmysłów i artystycznych przedstawień? Trwają one czy żyją? Ciążą w dół, czy ciągną do góry? Na spotkaniu przyjrzymy się różnorodnym sposobom opisywania i radzenia sobie z kanonem w sztuce.

prowadzenie: dr hab. Monika Murawska, dr hab. Mateusz Salwa, dr Piotr Schollenberger

wstęp bezpłatny

Monika Murawska — doktor habilitowana, absolwentka filozofii i historii sztuki na Uniwersytecie Warszawskim, obecnie adiunkt na Wydziale Sztuki Mediów ASP w Warszawie. Jest trzykrotną stypendystką Rządu Francuskiego. Tłumaczy z języka francuskiego, jest także autorką książek: Problem innego (2005) i Filozofowanie z zamkniętymi oczami (2011), Jean Renoir — malarz kadrów (2012) oraz licznych artykułów na temat fenomenologii sztuki.

Mateusz Salwa — doktor habilitowany, adiunkt w Zakładzie Estetyki Instytutu Filozofii UW; współpracuje z Katedrą Kulturoznawstwa SWPS Uniwersytetu Humanistyczno-społecznego oraz Instytutem Badań Przestrzeni Publicznej ASP w Warszawie. Opublikował m.in. Iluzja w malarstwie. Próba filozoficznej interpretacji (2010) oraz Estetyka ogrodu. Między sztuką a ekologią (2016); zajmuje się również przekładami, głównie z języka włoskiego. Obszary jego zainteresowań to współczesna estetyka, nowożytna i nowoczesna teoria sztuki oraz estetyka przyrody i krajobrazu.

Piotr Schollenberger — dr filozofii, adiunkt w Zakładzie Estetyki Instytutu Filozofii na Uniwersytecie Warszawskim. Jego zainteresowania badawcze dotyczą fenomenologii, estetyki fenomenologicznej, filozofii sztuki i współczesnej teorii sztuki. Jest autorem książki Granice poznania doświadczenia estetycznego (Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2014) i współredaktorem pracy Fenomen i przedstawienie. Francuska estetyka fenomenologiczna. Założenia/zastosowania/ konteksty (IFiS PAN, Warszawa 2012), a także Aktualność estetyki Kanta (Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2016).

To wydarzenie już minęło.
Sprawdź nadchodzące wydarzenia w dzielnicy Śródmieście lub w kategoriach: wykład