DYSKUSJA: NA CZYICHŚ KRESACH. PAMIĘĆ, NOSTALGIA I RESENTYMENT W EUROPIE ŚRODKOWO - WSCHODNIEJ

Goście: Andrzej Leder, Jan Sowa, Magdalena Saryusz-Wolska
Prowadzenie: Claudia Snochowska-Gonzalez

Ekstrakt z wprowadzenia Jana Sowy do tekstu Svetlany Boym "Restorative Nostalgia: Conspiracies and Return to Origins"

“Dwa człony tworzące pojęcie nostalgii (nostos – dom oraz algia – tęsknota) mogą, zdaniem Boym, stać się punktami oparcia dla dwóch różnych rodzajów nostalgii: refleksyjnej, która zwraca się ku samej tęsknocie, starając się świadomie ją przepracować oraz odtwarzającej, zainteresowanej przede wszystkim odbudową fantazmatycznego i utraconego domostwa. Ten drugi rodzaj nostalgii jest niebezpieczny, staje się bowiem siłą napędową różnego rodzaju rewindykacji i dążeń do odtworzenia raju utraconego. Nostalgia ta nie może pogodzić się z faktem, że nasz dom – utracone ziemie, odebrane pałace, skonfiskowane majątki – jest dzisiaj zamieszkany przez innych, pełniąc odmienne role […] Odtworzenie tego, co było kiedyś, możliwe jest tylko za cenę zrujnowania tego, co jest teraz. Nostalgia odtwarzająca bardzo łatwo daje się tu wpleść w grę doraźnych, często mało szczytnych interesów. Dlatego właśnie bywa politycznie niebezpieczna. Jej przezwyciężenie jest konieczne, abyśmy byli w stanie wypracować takie odniesienie do historii i jej gruzów, które nie byłoby samo w sobie niszczeniem tego, co po owej historii zostało dobrego.”

Istotne źródło inspiracji zarówno dla ekspozycji wystawy "Majątek", jak i towarzyszącej jej publikacji, odsyła również do tematu kresowości. Są to jednak inne kresy – nie nasze, ale niemieckie. Jak pokazują jednak znajdujące się w książce teksty – artykuł Rafała Żytyńca poświęcony niemieckiej pamięci ziem utraconych oraz fragment książki Kresy, czyli obszary tęsknot Tadeusza Chrzanowskiego – emocjonalne odniesienie do tego, co kiedyś danej kulturze drogie, a dzisiaj utracone, może być całkiem podobne. W obu przypadkach widać wyraźne idealizowanie krainy niegdysiejszej szczęśliwości połączone z rodzajem historyczno-politycznej ignorancji. Nostalgia do utraconych kresów, która dotyczy dzisiaj wielu Polaków i Niemców, jest uczuciem zwodniczym i niebezpiecznym. Jej analityczny rozbiór będzie jednym z głównych tematów poruszanych na dyskusji.

Wydarzenie towarzyszy wystawie "Majątek. Rzeźby z kolekcji rodziny von Rose oraz filmy i fotografie z archiwum Zofii Chomętowskiej"

To wydarzenie już minęło.
Sprawdź nadchodzące wydarzenia w dzielnicy Mokotów lub w kategoriach: spotkanie wykład